Montok do Malaysia, poboros 'No' do au kumaa RUU355


ADVERTORIAL

Baca ini dalam : Iban, Bahasa Inggeris, Bahasa Malaysia

Nadadi do iso kinopomohuntayagan do demokrasi parlimen daton di ontok toinsanan puu parlimen minodtudau gisom jaam ko 5 minsusuab di ontok 6 April, 2017 montok kouralanan do porinta’ mooi no do kapanahak di puu Parlimen do Marang, i Dato’ Seri Hadi Awang do kosiwatan momuruan di puru Bill misoosondii disio do popoolon di Akta Mahkamah Syariah (Koundangan Momomoduso) Akta 1905 (Akta 355) (Bill 355) di ontok jaam 12 tangaadau, ko 6 April, i timpu do tohuri no do pitimungan Parlimen.

Sundung i ma do pinotood id momumuntu koundangan Parlimen i pisiwalan soira do naawi i booboroson di Hadi awang om di tangatambalut dau mantad Kota baru, nga osodu di kopio do momugas di Bill. Potilombuson di Hadi Awang do poposogu di Bill, miampai do tumilombus do moniwal di gugumaga sabaagi do  “Islam Gugumaga” (montok Islam) toi ko “ anti-Islam” ( montok okon-Islam) om gisom do otorimo  iti, maan iti owito id parlimen id tikid-tikid parlimen om adadi do iso kosiwatan do osimpad do noonombo nopo montiri. Ilo nodii poogi do toisanan tulun Malaysia minog do maganu laang do monolibamban diti Bill maya do saasabap diti do nokuro.

Mononokodung Bill 355 om tudu tagayo do Syariah, pinoposogu do suul diolo i pohontolon sabaagi do Islam-Malayu nasionalisma kapangagabasan do kolonial. Pinosiwal diolo do Sistom Koundangan id Malaysia nopo nga notinungkus mantad po kopomolintaan British om kasansagan mantad labus, nga ii nopo Undang-undang Syariah nga kouludan undang-undang montok Sultan Melaka om sinuku do Polinta’ Malayu. 

Pinosonsog diolo do maya koinlaaban Undang-undang Syariah nopo nga kaanu mongolidang do Malaysia mantad legasi kolonial om manampasi malik kawakasan Islam, nga kopotilombusan nopo diti undang-undang umum nga popotilombus do pomimikir kolonial. I Hadi Awang, i nointutunan id Amanat Hadi, 1981, minagada do Barisan Nasional tu pinopopotilombus do “Konstituon Kolonial, Undang-undang Aiso Kotumbayaan om Undang-undang Pra-Islam”.

I minonokodung pinopoposonsog kaagu do Kadaandangan Momoduso do Undang-undang Syariah, i ontok timpu baino pinopogontob do 3 toun kotolungku, RM5,00 danda miampai 6 papasut ( i 3-5-6 cap), om osiriba mantad Kalas Koiso Magistrate ( 5 toun kotolungku, RM10,000 danda om 12 papasut), i au otorimo tu popokito iti do osiriba o ningkokoton do Undang-undang Syariah, om iti nodii poogi do adadi iti do tonggungan toiso’-iso’ Islam do popoinkawas do Undang-undang Syariah mooi do okon noopo do kopitopong do Undang-undang Civil nga mangadalin do Undang-undang Civil.

Pinointalang diolo do Bill nopo diti nga aiso koitano Kadaandangan Hudud om au i popoompit do okon-Islam, i au pakawasa’aon do mampayat id pisiwalan.

Minog do siwalon tokou o tudu diti.

Koiso’, notuidong o Malaysia di toun 1963 sabaabi Persekutuan do pogun kopomolintaan minsoosondii i ointutunan do  Persekutuan Malaya (id kuasa pomolintaan British) om tolu Koloniah British; i nointutunan do ‘North Borneo’ (  Sabah di tohuri no), Sarawak om Singapore. Okon nopo ko’ pinopokito o Persekutuan Malaya do sekular persekutuan id nombo do Islam nopo nga sabaagi “ Ugama do Persekutuan i gunoon do ontok timpu-timpu kapanaandakan pointantu; om i toponsol nopo kopio nga Sabah om Sarawak  au i’ ii’insan nadadi sabaagi ‘Negeri-neri Malayu’, katapi yolo nopo nga poimpampang do minigit kotinou’an diolo om kotumbayaan sandad. Ii nodi poogi do Malaysia okon i ko’ koinlaaban do ‘Persekutuan Tanah Melayu’ toi ko montok koimbulayan malik do Kosultanan Melaka i porinta’on do Undang-undang Syariah.

Id totootopot nopo, Malaysia nopo nga sekular Persekutuan i noporinta do undang-undang i nigitan do ‘Common Law’ i poinsandad. I ‘Perlembagaan Persekutuan’ toi ko ‘Common Law’ id Sistom Koundangan om okon ko Tslam. Iti no nokopogowit do pombontukan Malaysia di toun 1963.

Okito gisom baino om kada tokou lihuai do pinohontol o kobibabsan momili ugama om pinosotol id pisompuruan doid pibarasan do Malaysia.

Danda do Hudud au poinsuang id agenda. Soupo ma nung pinaharo i danda do Hudud, pointantu no do au otorimo do tulun Sabah om Sarawak. Sunduan Pidondian Malaysia 1963 (MA63) om id ‘Perlembagaan Persekutuan’- iti duo ‘statutes’ ii poinsuang no o konteks sosial do pombontukan Pomogunan- minog no kopio do pantangon om igitan.

Koduo, komoyon nopo do sekularisma nga sistom undang-undang i poingimpou do undang-undang koizaai i kosudong montok toinsanan tulun mamasok om ugama toi ko undang-undang koubasanan nopo nga gunoon montok sondii om paganakan doid komuniti di pointantu. I ‘Ninth Schdule’ do ‘Perlembagaan Persekutuan’ pinapaharo do undang-undang momoduso om todbiron do Mahkamah Sivil om paapakawasa do toinsanan pogun do (‘create punish) kasalaan kumaa doid isai-isai nopo gumaga do ugama Islam, limawan do tutuduk dilo ugama, kociali nung i uhu nopo nga poinsuang do huyadan Persekutuan. I 3-5p -6 cap pinaharo do Akta 355, enakmen id toun 1965 om sinimbanan di toun 1984- i pinopotalang do skop tokikip do kasalaan Syariah om i nodi poogi au kosudong id ‘design’ sekular do ‘Perlembagaan Persekutuan’. I gontob kawagu i pinosogu di hadi Awang Bill- 30 toun otolungku, RM100,00 danda om 100 papasut (i 30-100-100 cap) – i osomok no do Undang-undang Momoduso do Mahkamah Session, toinsanan danda nga pakawasa’on do undang-undang kocuali panelti kapatayon.

Soira do kiwaro janaya miagal do manakau i aanu do danda’on id Mahkamah session miampai maksimum 14 toun i adanda om apasut, nga onu o kasalaan ugama di songulun Islam, kawasa do tapapon miampai 30 toun otolungku, RM100,000 danda om 100 papasut? Id nonggo nodii o prinsip di aadil montok kadaandangan kopongundasaan?

Kotolu, iso koudutan kopoilaan do i nopo Bill 355 nga aiso do kopointutunan do danda Hudus. Nung otorimo ilo do baino nga, i Bill dii potilombus kaanu momoguno tolu ukuman Hudud diod Undang0undang Momodusi Syariah id kelantan om Terengganu – 100 papasut montok mianu-anu, 8- papasut montok totondos do mianu-anu toi ko sodomi (qazat) om 40-80 papasut montuk moginum alkohol. maya do kotimungan do kasalaan om danda, kopointutunan nopo do kotolu-tolu danda hudud diti poposuul do papakawasa monimban di woyo do Sistom Koundangan Sekular.  Okon nopo do au konsistutional nga kopongidu nogi ningkokoton Moral Malaysia sabaagi do sekular Persekutuan.

Kaapat, id persekutuan do Syariah nopo nga kaadilan, kopodulianan om kowoyoon koulunan om okon ko kosumbungan komunal do Islam. Aiso i do konflik id tang do ‘Universal quest for justice’ om Islam i manahak do dandi do ‘Blakat kumaa Hibabou’, (Rahmatanlilalamin), Pogiatan di otulid montok popoinkawas do kaadilan Syariah oponsol da do fokus doid kopoinkawasan do Syariah (Maqasidsyariah) om okon ko monginsoinigdo danda om asaru do pugason montok nopo naamot pakayon id konteks.

Mahkamah Syariah nilo om monog do pawakason id mogikaakawo aspek, mantad sondii kumaa proses koundangan montok poposotol do ukuman. Mantad do poponiinini do Common Law sistom legal sabaagi ‘au kosudong’ om ponginlaaban kuasa Mahkamah Syariah sabaagi iso projek kounsikaan toinsanan.

Giniat minog gunoon id kopointutunan kosudangan om idea univorsol mantad Maqasidsyariah doid pomihkiran undang-undang tokou monto kapamansayan undang-undang tokou di lobi kaadil om kopodulianan.

Kolimo, i propoganda kokomoi do Bill 355 nopo nga au kokuukuro do okon-Islam nga kapanahak koompunwangan om momudut. Soira nopo kiwari siwalon kokomoi do mongilo iso-iso tulundi Islamko’ okon, Mahkamah Sivil tumanud kootuan undang-undang Mahkamah Syariah. Ogumu poomitanan suai, miagal di Orang Asli om tulun Sandad ii winudutan pinolijistol sabaagi Islam. Kiwaa pinoposilam sinansagan id kinoyonon do tangaan asio molohing. Kiwaro sumunilam o tangaanak do okon-Islam maya pisasawaan saasabab no do Islam i songulun. Kiwaa kaantakan di maganu tinan di napatai saasabab no do ugama di poingkuasa, sundung i ma do kiwaro bukti di misulak kokomoi do i tulun napatai i Islam. Orulan sumuang do Islam. Kopodolinan kumaa id ugama suai nopo nga au pakawasa’on do Islam. Miagal do kaantakan diti, osusa nadi moniwal do au i kaka Syariah kakasou do okon-Islam.

Koonom, pisiwalan do pamakayan do Syariah minog do poingukab om i moniwal pakawasa’oan do pungaranan do ‘ hostile infidels’ toi ko ‘apostates’. Kasanadan do Hudud om onu nopo danda korporal id timpu baino i pinosogu do teologian tabaal Tariq Ramadan; minog do igitan sabaagi do impohon i poingimatu.

Nung au nopo kinongohon iti mangabanta do Bill 355 do timpu baino, onu podii kosiwangan do aanu timpu mikot kakamoi diti?

Pokionuon toinsanan tulun mamasok do Malaysia do mongigit do Sekular Persekutuan i igitan om impohon di taki-aki tokou.

Talaban tokou iti’pomorintaan Babak-Polinta’ taktik i pakayon do wokon tinimungan.

I propoganda do i nopo Bill 355 nga montok nopo do Semananjung  Malaysia sabab Sabah om sarawak nopo nga au i momoguno Hudud ka nga oudut om au otopot. Au intangan do ribuan tulun  Islam doid ‘East Malaysia’ i sumikul, pakalaja , poingion  om monompogunan id Semenanjung Malaysia.Nung otorimo nopo iti Bill, om ai nodi yolo koidu mantad diti tolu danda Hudud id Kelantan om Terengganu om miampai do maksimum ukuman do 30 toun kotolungku, Rm100,oo danda om 100 papasut. Om okito do iti montok toinsanan pogun id Semenanjung Malaysia.

Tinimungan nopo di au oontok diti Undang-undang Syariah nga Yang di Pertuan Agong om i Polinta Malayu id siriba do “Special Court’ id siriba Artikol 182, om okon ko Islam do Sabah om Sarawak.

I nopo tongomomumuruan di tinui do Sabah om Sarawak nga au i suminain do kalangkadan nung onu nopo kasalaan do Islam nga oontok do danda i lobi awagat mantad do manakau. Id timpu do 54 toun poinsompuru, i iman-imanon taraat diti Bill nopo nga au osonong o kowoowoyoon om koponguntayag . I nopo i katama’ do au opoduli di kalangkadan do Malaysia nga mogihum noopo kountungan dau id politik nga minog do iduon om tabalan.

Montok Do Malaysia, Poboros No Do Au Kumaa Bill 355.

Penandatangan:

Tan Sri Datuk Seri Panglima Simon Sipaun, mantan Setiausaha Kerajaan Negeri, mantan Naib Pengerusi SUHAKAM, Sabah
Datuk Dr Johan Arriffin A. Samad, mantan Timbalan Pengarah Yayasan Sabah, ahli G25, Sabah
Datuk Amin Satem, ahli G25, Sarawak
Datuk Donald Peter Mojuntin, Setiausaha Agung UPKO, mantan Pembantu Menteri Kewangan, Sabah
Datuk James Ligunjang, mantan ADUN, Sabah
Datuk Jema Khan, mantan Ketua Pemuda UMNO Negeri, usahawan, Sabah
Datuk Stan Yee, mantan Presiden Majlis Perbandaran Kota Kinabalu, Sabah
Datin Fazar Arif, Sabah
YB Baru Bian, ADUN Bakelalan, Pengerusi PKR Negeri, Sarawak
Haji Amde Sidik, Timbalan Presiden SAPP, ahli akademik, Sabah
Haji Ramlee Dua, mantan ADUN, mantan Pegawai Daerah, Sabah
Adrian Yong, mantan CEO syarikat, Sabah
Asgari Stephens, ahli G25, usahawan, Sabah
Jannie Lasimbang, Ketua Wanita DAP Negeri, mantan Pesuruhjaya SUHAKAM, Sabah
Karen Shepherd, aktivis Sarawak 4 Sarawak, penulis, Sarawak
Kartina Salleh Sulong, peguam, Sabah
Marinah Harris Salleh, usahawan, Sabah
Peter John Jaban, aktivis Sarawak 4 Sarawak, Sarawak
Valentine Willie, mantan Presiden Persatuan Undang-undang Sabah, Sabah
Zahir Ahmad, mantan CEO syarikat, Sabah


Sign up or sign in here to comment.


Comments